Znieczulenie miejscowe i ogólne stosowane podczas zabiegów stomatologicznych w Klinice Implantologii i Stomatologii Estetycznej Dr Radosław Witkowski
W ramach naszej oferty przy świadczeniu usług medycznych naszej kliniki znajdą Państwo różne możliwości nowoczesnych, komfortowych i bezpiecznych rozwiązań znieczulenia okołozabiegowego.
Podstawowym znieczuleniem stosowanym do zabiegów wykonywanych w warunkach gabinetu stomatologicznego jest ZNIECZULENIE MIEJSCOWE:
- nasiękowe – infiltrujące tkanki miękkie w okolicy obiektu znieczulanego (np. zęba)
- przewodowe – poprzez bezpośrednie znieczulenie gałęzi nerwowej, wyłączające z czucia całe obszary tkanek przez nią unerwiane czuciowo (np. nerw zębodołowy dolny)
- powierzchniowe – poprzez zastosowanie substancji w postaci płynu, maści lub kremu, znieczulającego powłoki (np. błonę śluzową lub skórę)
- śródwięzadłowe – znieczulenie konkretnego zęba poprzez wtłoczenie środka znieczulającego bezpośrednio w aparat więzadłowy, zawieszający ząb w zębodole.
Znieczulenie miejscowe wykonujemy przy użyciu standardowych zestawów strzykawek, karpuli lub aparatu The WAND. Jest to urządzenie sterowane komputerowo, które podaje bezboleśnie, metodą kroplową, środek znieczulenia miejscowego, bez strzykawek, karpuli, niepotrzebnego stresu i bólu pacjenta.
W uzasadnionych przypadkach u pacjentów z lękiem, niskim progiem bólu oraz dentofobią znieczulenie miejscowe może być wspomagane lekami uspokajającymi podawanymi doustnie jeszcze przed zabiegiem i/lub lekami przeciwbólowymi, podawanymi dożylnie lub domięśniowo przed zabiegiem i podczas zabiegu, tak by pacjent nie odczuwał bólu.
Oferując szeroki zakres usług na najwyższym poziomie, gabinet dr. Radosława Witkowskiego stwarza możliwość wykonania zabiegów z zakresu implantologii, chirurgii stomatologicznej, szczękowo-twarzowej oraz procedur leczenia zębów w znieczuleniu ogólnym. Do narkozy kwalifikuje pacjentów doświadczony anestezjolog, specjalista anestezjologii i intensywnej terapii, i prowadzi w asyście doświadczonej pielęgniarki anestezjologicznej, oboje z wieloletnim stażem pracy na wieloprofilowym bloku operacyjnym.
Dysponujemy odpowiednim sprzętem do prowadzenia zabiegów chirurgicznych w znieczuleniu ogólnym. Korzystamy także z dobrze wyposażonych sal operacyjnych z pełnym zapleczem szpitalnym, które gwarantuje naszym pacjentom komfort i bezpieczeństwo zarówno w trakcie zabiegów, jak i po zabiegach operacyjnych.
NACZELNĄ ZASADĄ, KTÓRĄ NALEŻY SIĘ KIEROWAĆ PRZY WYBORZE ZNIECZULENIA STOSOWANEGO DO ZABIEGÓW Z ZAKRESU IMPLANTOLOGII, CHIRURGII STOMATOLOGICZNEJ I INNYCH DYSCYPLIN STOMATOLOGICZNYCH, JEST ZAŁOŻENIE, ŻE ZNIECZULENIE NIE POWINNO STWARZAĆ WIĘKSZEGO OBCIĄŻENIA DLA PACJENTA NIŻ ZASADNICZY ZABIEG.
PREMEDYKACJA PSYCHICZNA
Zabieg i każdy rodzaj znieczulenia powinien być poprzedzony tzw. PREMEDYKACJĄ PSYCHICZNĄ, która polega na rozmowie z pacjentem, wyjaśniającej szczegóły i przebieg planowanego zabiegu pod kątem bezpieczeństwa i realnej skuteczności wykonywanych procedur. Jednym słowem – uspokaja często nieuzasadnione obawy pacjenta. Najważniejszym czynnikiem premedykacji psychicznej jest utwierdzenie pacjenta w słusznym przekonaniu, że ból, który jest naturalną konsekwencją praktycznie wszystkich zabiegów stomatologicznych, zostanie całkowicie wyeliminowany dzięki zastosowanemu znieczuleniu.
MONITOROWANA OPIEKA ANESTEZJOLOGICZNA
W uzasadnionych przypadkach możliwy jest ograniczony udział anestezjologa w procedurze zabiegowej w ramach tzw. MONITOROWANEJ OPIEKI ANESTEZJOLOGICZNEJ. Dotyczy to sytuacji, gdy stan chorego jest na tyle ciężki albo miejsce operowane na tyle niebezpieczne lub wreszcie rozległość zabiegu na tyle nieprzewidywalna, że w sytuacji gdyby doszło do komplikacji, anestezjolog będzie musiał podjąć czynności, które umożliwią operatorowi bezpieczne dla pacjenta dokończenie operacji. Znieczulenie miejscowe może być wówczas wspomagane lekami uspokajającymi podawanymi doustnie jeszcze przed zabiegiem i/lub lekami przeciwbólowymi, podawanymi dożylnie przed zabiegiem i podczas zabiegu z równoczesną opieką anestezjologiczną przy ciągłym monitorowaniu funkcji życiowych chorego poddanego zabiegowi. Możliwe jest również rozszerzenie czynności podjętych przez anestezjologa o zastosowanie znieczulenia ogólnego.
W PRZYPADKU BRAKU SKUTECZNOŚCI, SZKODLIWOŚCI LUB NIEMOŻNOŚCI PRZEPROWADZENIA ZABIEGU STOMATOLOGICZNEGO W KAŻDYM Z WYMIENIONYCH RODZAJÓW ZNIECZULENIA MIEJSCOWEGO, NALEŻY PRZEPROWADZIĆ ZABIEG W ZNIECZULENIU OGÓLNYM.
ZNIECZULENIE OGÓLNE (NARKOZA)
Jest procedurą medyczną polegającą na wywołaniu kontrolowanego, odwracalnego stanu całkowitego zniesienia bólu, poczucia świadomości i neurologicznych odruchów obronnych osoby znieczulanej, do którego dochodzi poprzez podanie drogą dożylną lub wziewną odpowiednich leków. Znieczuleniu ogólnemu towarzyszy zwiotczenie mięśni szkieletowych, co umożliwia zabezpieczenie drożności dróg oddechowych i prowadzenie efektywnej, mechanicznej wentylacji płuc pacjenta oraz niepamięć wsteczna dająca komfort szczególnie osobom z dużym poczuciem lęku okołozabiegowego.
To sprawdzony i powtarzalny sposób postępowania medycznego dzięki temu, że wykonuje ją odpowiednio przeszkolony i doświadczony zespół anestezjologiczny, w skład którego wchodzi lekarz anestezjolog i pielęgniarka anestezjologiczna. Lekarz kwalifikuje pacjenta do znieczulenia ogólnego, wybiera odpowiednią metodę znieczulenia i dobiera leki anestetyczne. Zadaniem zespołu jest stała opieka nad chorym przez cały czas trwania zabiegu, jak i po jego zakończeniu, co czyni leczenie w znieczuleniu ogólnym procedurą w pełni bezpieczną.
By zapewnić techniczne bezpieczeństwo podczas znieczulenia ogólnego, niezbędny jest właściwy sprzęt anestezjologiczny: aparat do znieczulenia, sprzęt monitorujący oraz zestaw odpowiednich leków i płynów infuzyjnych. Dzięki temu w okresie okołooperacyjnym możliwe jest stałe monitorowanie podstawowych funkcji życiowych pacjenta (czynność serca, oddychanie).
Znieczulenie ogólne gwarantuje komfort pracy wykonującemu zabieg stomatologiczny lekarzowi, jak również umożliwia bezbolesne przeprowadzenie pacjenta przez okres okołooperacyjny z uwolnieniem od silnego stresu, który na ogół towarzyszy zabiegom stomatologicznym.
Kwalifikacja formalna do zabiegu w znieczuleniu ogólnym
Pacjent zostaje zakwalifikowany do zabiegu z w znieczuleniu ogólnym:
- na indywidualne wskazania medyczne
- na wniosek ustawowego opiekuna lub rodzica
- na wniosek samego pacjenta.
Kwalifikacja lekarska do zabiegu w znieczuleniu ogólnym
Anestezjolog kwalifikuje w oparciu:
- o zebrany szczegółowy wywiad chorobowy
- badanie fizykalne pacjenta
- wyniki zalecanych podstawowych badań labolatoryjnych
wywiad chorobowy
Standardowy wywiad anestezjologiczny obejmuje informacje dotyczące:
- przebytych i aktualnych chorób
- przyjmowanych leków
- przebytych zabiegów operacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem powikłań i komplikacprzebytych zabiegów operacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem powikłań i komplikacji związanych ze znieczuleniemji związanych ze znieczuleniem
- uczulenia na leki, pokarmy i inne alergeny.
Szczegółowych informacji udziela pacjent, wypełniając specjalnie przygotowaną i zalecaną do pobrania z niniejszej strony ANKIETĘ ANESTEZJOLOGICZNĄ
Jej ostateczne wypełnienie powinno się odbyć w obecności lekarza anestezjologa. Dokładne przeczytanie ze zrozumieniem i złożenie podpisu przez pacjenta lub jego opiekuna prawnego pod prawidłowo wypełnioną ankietą jest jednym z niezbędnych warunków umożliwiających przeprowadzenie procedury zabiegowej.
badania labolatoryjne
Zakres badań niezbędnych do wykonania przy planowaniu zabiegów w narkozie:
- EKG - aktualne (6-mcy)
- zdjęcie klatki piersiowej – duży obrazek
- morfologia krwi
- PT, INR, APTT - badania czynności układu krzepnięcia
- HBs
W przypadku pojawienia się jakichkolwiek wątpliwości diagnostycznych poszerzamy zakres badań laboratoryjnych oraz kierujemy pacjenta na niezbędne dodatkowe konsultacje specjalistyczne.
NIEZBĘDNE INFORMACJE PRZED PLANOWANYM ZABIEGIEM W ZNIECZULENIU OGÓLNYM
Przed planowanym zabiegiem operacyjnym pacjent powinien być wyczerpująco poinformowany na temat:
- uwarunkowań zabiegu, możliwych komplikacji i ewentualnych powikłań jako konsekwencji leczenia stomatologicznego/chirurgicznego
-
wszelkich aspektów planowanego znieczulenia ogólnego.
W trakcie dopełniania formalności poprzedzających rozpoczęcie zabiegu pacjent (ewentualnie jego rodzice lub ustawowy opiekun prawny) winien potwierdzić pisemnie, podpisując OŚWIADCZENIE I ZGODĘ NA ZNIECZULENIE, że przekazane mu informacje były dla niego zrozumiałe oraz wyjaśniły wszelkie wątpliwości z wcześniejszą nieograniczoną możliwością zadawania pytań i uzyskaniem na nie satysfakcjonujących odpowiedzi.
WSKAZANIA DO ZASTOSOWANIA ZNIECZULENIA OGÓLNEGO
Wskazaniem do zastosowania znieczulenia ogólnego w dyscyplinach stomatologicznych są zabiegi trudne
lub niemożliwe do wykonania w znieczuleniu miejscowym. Bywają to rozległe zabiegi z zakresu:
- chirurgii stomatologicznej
- chirurgii szczękowo-twarzowej
- implantologii stomatologicznej
- implantologii szczękowo-twarzowej (implanty Zygoma, implanty czaszkowe)
Możliwe jest również leczenie:
- stomatologiczne/zachowawcze
- endodontyczne
- periodontologiczne każdego zęba
- a nawet leczenie z zakresu stomatologii estetycznej.
Szczególne wskazania do zabiegów stomatologicznych W ZNIECZULENIU OGÓLNYM
Dotyczą następujących grup pacjentów:
- Chorzy upośledzeni z zaburzeniami psychicznymi
- Chorzy pobudliwi, z dentofobią
- Dszczególnie pobudliwe, nerwowe lub specjalnej troski
- Chorzy uczuleni na inne środki znieczulenia miejscowego z istniejącym w wywiadzie potwierdzeniem reakcji alergicznej po ich zastosowaniu
- Chorzy z medycznie potwierdzoną odpornością na środki znieczulenia miejscowego
- Chorzy z zaawansowanymi stanami ropnymi okolicy szczękowo-twarzowej
- Chorzy z trudnym dostępem do pola zabiegowego jamy ustnej przy współistniejącym szczękościsku czy utrudnionym rozwieraniu szczęk z przyczyn anatomicznych
- Chorzy zakwalifikowani ze wskazań ogólnomedycznych do mnogich ekstrakcji w różnych obszarach jamy ustnej w ramach bezwzględnej sanacji jamy ustnej.
Istotne informacje dotyczące przygotowania pacjenta do zabiegu w narkozie
- 6 godzin przed zabiegiem nie wolno przyjmować pokarmów stałych. Dotyczy to również słodyczy i małych przekąsek, a pokarmy ciężkostrawne (np. grzyby) powinny zostać wyeliminowane z diety na 24 godziny przed zabiegiem.
- 2 godziny przed zabiegiem nie można spożywać napojów. W dniu zabiegu można pić tylko niegazowaną wodę, herbatę i soki z wyłączeniem przecierowych i cytrusowych. Nie należy pić mleka i napojów gazowanych nawet po próbie ich odgazowania. Ostatni napój spożyty 2 godziny przed planowanym zabiegiem nie może przekraczać objętości 200 ml.
-
Co najmniej 2 godziny przed zabiegiem należy koniecznie powstrzymać się od palenia tytoniu z zaleceniem całkowitego zaniechania palenia w dniu zabiegu.
-
W dzień poprzedzający zabieg nie powinno się spożywać w nadmiarze alkoholu, a w dzień zabiegu nie wolno spożywać alkoholu w ogóle.
-
Przed zabiegiem należy starannie wyszczotkować zęby i przepłukać jamę ustną dostępnym powszechnie w wolnej sprzedaży środkiem antybakteryjnym.
- Jeżeli pacjent przyjmuje jakiekolwiek leki, ich podanie w dniu zabiegu musi być uzgodnione z anestezjologiem. Osoby przyjmujące leki przeciwkrzepliwe („rozrzedzające krew”) powinny, zawsze po wcześniejszym porozumieniu się z lekarzem, odstawić je na kilka dni przed zabiegiem lub zmodyfikować ich rodzaj w porozumieniu z lekarzem prowadzącym i/lub z anestezjologiem. Ponowne rozpoczęcie przyjmowania tego rodzaju leków powinno również nastąpić w porozumieniu z wykonującym zabieg lekarzem i anestezjologiem, najszybciej 24 godziny po przebytym zabiegu
-
Jeżeli którekolwiek z powyższych wskazań zostanie złamane, np. pacjent zje lub wypije któryś z wymienionych powyżej produktów, fakt ten należy bezwzględnie zgłosić lekarzowi
przeprowadzającemu zabieg lub anestezjologowi. W takiej sytuacji, dla dobra pacjenta, zabieg zostanie przesunięty na późniejszą godzinę, jeżeli będzie to możliwe, lub odroczony na inny termin. Ukrycie faktu spożycia pokarmu przed zabiegiem może spowodować wystąpienie powikłań zagrażających zdrowiu lub życiu pacjenta. - W przypadku zmian opryszczkowych czerwieni wargowej lub jamy ustnej oraz infekcji górnych dróg oddechowych przebiegającej z gorączką, kaszlem lub katarem termin wykonania zabiegu należy odroczyć do ustąpienia objawów. W każdym przypadku decyzje podejmuje anestezjolog w porozumieniu z lekarzem przeprowadzającym zabieg.
- Wskazane jest, by pacjent był w towarzystwie zaufanej osoby dorosłej, która będzie miała obowiązek opiekować się nim bezpośrednio po operacji, jak i po powrocie do miejsca zamieszkania.
- Należy mieć na sobie swobodne ubranie, niekrępujące ruchów, być bez makijażu i pomalowanych paznokci, ze zmiennym obuwiem – powinny to być wygodne pantofle lub klapki.
- Konieczne jest przygotowanie przynajmniej jednego palca którejkolwiek z dłoni z niepomalowanym i krótkim (nieprzedłużonym) paznokciem. Na taki palec zostanie założony czujnik oksymetru, co umożliwi ciągłą ocenę skuteczności prowadzonej podczas znieczulenia sztucznej wentylacji.
- Przed zabiegiem pacjent powinien zdjąć szkła kontaktowe, protezy zębowe, biżuterię oraz inne ruchome elementy znajdujące się na lub w ciele. Tuż przed zabiegiem należy także udać się do toalety i opróżnić pęcherz moczowy.
- Udając się na zabieg, można zaopatrzyć się w butelkę niegazowanej wody lub kalorycznego lekkostrawnego soku, którego spożycie jest dopuszczalne po upływie 1–2 godzin po zabiegu.
- Pacjent opuszczający gabinet po zabiegu stomatologicznym wykonywanym w znieczuleniu ogólnym musi spełniać tzw. kryteria bezpiecznego wypisu, podlegające weryfikacji i formalnemu poświadczeniu przez opiekujących się chorym członków personelu medycznego, w tym lekarza. Pacjent musi być:
- sprawny psychomotorycznie
- wydolny krążeniowo i oddechowo.
- Opuszcza placówkę medyczną z zaleceniem stałej opieki osoby towarzyszącej przez okres 24 godzin po wypisie. Dlatego wskazane jest, aby osobą sprawującą opiekę był członek najbliższej rodziny.
- W ramach wypisu pacjent powinien otrzymać wszelkie istotne informacje o dalszym postępowaniu po zabiegu odnośnie do:
- przyjmowania zleconych leków (antybiotyki, leki przeciwbólowe i inne)
- spożywania posiłków, ich konsystencji oraz przyjmowania płynów
- wskazań higienicznych
- ograniczeń aktywności ruchowej
- najbliższej koniecznej kontroli u lekarza wykonującego procedurę zabiegową
- terminu usunięcia szwów.
- Pacjent powinien zostać poinformowany o spodziewanych reakcjach organizmu po operacji oraz reakcjach na leki użyte podczas procedury znieczulenia ogólnego, do których może dojść po opuszczeniu placówki medycznej.
Dzieci a zabieg w znieczuleniu ogólnym
Oprócz przygotowania anestezjologicznego i pediatrycznego dziecko wymaga szczególnego podejścia ze strony rodzica bądź opiekuna, a także personelu medycznego. Ważnym elementem powodzenia jest przygotowanie emocjonalne, poprzez przeprowadzenie spokojnej rozmowy, która ma za zadanie przygotować młodego pacjenta do planowanej procedury.
W sposób przystępny i łatwy do zrozumienia należy wyjaśnić, na czym polega zabieg oraz rodzaj planowanego przy nim znieczulenia. Należy uczciwie zapewnić o jego bezpieczeństwie, wyjaśniając wszelkie niepokoje związane z planowaniem narkozy u dziecka. W całym przygotowaniu, a następnie w przeprowadzeniu procedury pomocny jest doświadczony zespół anestezjologiczny, który oprócz kompetencji winien mieć umiejętność właściwego postępowania z dziećmi.
Kobiety ciężarne a znieczulenie ogólne
W przypadku kobiet ciężarnych zalecane jest odłożenie operacji planowych w znieczuleniu ogólnym do 6. tygodnia po porodzie, gdy ustąpią już fizjologiczne zmiany związane z ciążą. Można znieczulać ogólnie jedynie w uzasadnionych medycznie sytuacjach. Operacje pilne, bez ryzyka lub z ryzykiem dla matki mniejszym niż minimalne powinny być przesunięte do II lub III trymestru ciąży. Jeśli to możliwe, należy wtedy wykonać znieczulenie miejscowe.
Ze względu na embriogenezę i przenikanie leków anestetycznych z krążenia matki do zarodka, zabiegi wykonywane w I trymestrze ciąży mogą być wykonywane wyłącznie w przypadku ryzyka dla życia matki w trybie natychmiastowym lub pilnym. Wykonujemy je zatem wtedy, gdy ryzyko związane z ich opóźnieniem przeważa nad korzyściami wynikającymi z unikania ekspozycji matki na środki znieczulające i potencjalnym negatywnym wpływem na płód.
Wszystkie zabiegi u ciężarnych powinny być wykonywane w optymalnym dla ciężarnej znieczuleniu, z uwzględnieniem fizjologii organizmu matki i płodu po konsultacji ginekologa-położnika i neonatologa. Zalecana jest ich obecność w okresie okołooperacyjnym z uwagi na możliwość przedterminowego porodu, a także konieczność interpretacji zapisu KTG. Użyteczne jest zatem śródoperacyjne i pooperacyjne monitorowanie tętna płodu (KTG) oraz czynności skurczowej macicy.
Kobiety karmiące a znieczulenie ogólne
W przypadku kobiet karmiących poddanych znieczuleniu ogólnemu nie ma jednoznacznej interpretacji, czy i w jakim stężeniu leki anestetyczne oraz środki pomocnicze stosowane podczas narkozy wydzielane są z mlekiem matki po zabiegu. Nie wiemy jednoznacznie, jak wpływają na dziecko i jak długo powinna trwać przerwa w karmieniu piersią po odbytej operacji w znieczuleniu ogólnym.
Biorąc pod uwagę, że ilość leków stosowanych podczas znieczulenia osiąga w pokarmie matki niskie stężenia, nie powodując następstw klinicznych u dziecka, zakłada się powrót do karmienia piersią już po kilku godzinach od zakończenia zabiegu.
Można założyć, że dla kobiety karmiącej korzystniejsze jest znieczulenie miejscowe/regionalne niż ogólne, ponieważ umożliwia wcześniejsze podjęcie karmienia.
Technika i etapy znieczulenia ogólnego
- elektrokardiografia
- pomiar ciśnienia krwi
- efektywność wentylacji
Indukcja - wprowadzenie
intubacja -zabezpieczenie dróg oddechowych
Ze względu na konieczność zabezpieczenia dróg oddechowych i prowadzenia mechanicznego wspomagania wentylacji podczas zabiegu przeprowadzanego w znieczuleniu ogólnym lekarz anestezjolog wykonuje zabieg intubacji dotchawiczej. Polega on na umieszczeniu jałowej plastikowej rurki, zwanej rurką intubacyjną lub dotchawiczą, w tchawicy pacjenta.
Zabieg intubacji wykonuje się przy użyciu laryngoskopu natychmiast po podaniu leków przeciwbólowych i wprowadzeniu chorego w stan głębokiego snu.
W przypadku większości zabiegów chirurgicznych rurka wprowadzana jest przez usta. Jednak przy procedurach zabiegowych przeprowadzanych w obrębie jamy ustnej rurkę intubacyjną najczęściej wprowadza się przez nos, o czym wspólnie decydują anestezjolog i lekarz operujący po wcześniejszej konsultacji, o czym informowany jest również pacjent.
W bardzo konkretnych procedurach chirurgicznych istnieje również możliwość przeprowadzenia rurki intubacyjnej przez dno jamy ustnej. Mówimy tu o sposobie intubacji podbródkowo-tchawiczej wg Hernandeza Altemira.
Intubacja tchawiczo-podbródkowa jako nowy sposób znieczulenia ogólnego.
Stanisław B. Bartkowski, Jan Zapała, Marian Kurek, Mariusz Szuta, Krzysztof Kuchta, Radosław Witkowski.
Polski Przegląd Chirurgiczny
2001 : T. 73, nr 6, s. 521-528, il., bibliogr. 11 poz.
>> Podgląd
Intubacja zapewnia:
- zabezpieczenie drożności dróg oddechowych
- możliwość dostarczenia pacjentowi tlenu oraz mieszaniny gazów znieczulających/usypiających podczas trwania znieczulenia ogólnego.
- prowadzenie oddechu zastępczego przy pomocy respiratora
- ochronę przed aspiracją treści pokarmowej zachłyśnięciem się
- drogę usuwania wydzielin z dróg oddechowych
Powikłania i ryzyko
Jak każda procedura medyczna związana z ingerencją w ludzki organizm, znieczulenie ogólne wiąże się z ryzykiem powikłań w czasie zabiegu, jak i po jego zakończeniu.
Powikłania najczęściej bywają związane:
- z ogólnym stanem zdrowia pacjenta
- techniką zabiegową, która wiąże się z podażą leków znieczulenia ogólnego
- techniką zabiegową, która wiąże się z zastosowaniem sprzętów i urządzeń medycznych
Ryzyko związane ze stanem ogólnym pacjenta
Ze względu na stan ogólny chorego w kwalifikacji do leczenia operacyjnego w znieczuleniu ogólnym należy uwzględniać zasadę, która mówi, że znieczulenie nie powinno stwarzać większego niebezpieczeństwa dla pacjenta niż sam zabieg. Tak więc lekarz anestezjolog, przeprowadzając wywiad kwalifikujący pacjenta do narkozy, analizuje istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa procedur obciążenia zdrowotne chorego. Na szczególną uwagę zasługują tu nieustabilizowane zaburzenia stanu zdrowia, które mogą mieć wpływ na skuteczność leczenia:
- choroby układu krążenia (choroba niedokrwienna serca, przewlekła niewydolność krążenia, wady serca)
- choroby układu oddechowego (astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc)
- choroby metaboliczne i endokrynologiczne (nadczynność tarczycy, rozchwiana lub nieleczona cukrzyca)
- choroby układu nerwowego i mięśniowego
- deformacje układu kostnego.
W sytuacji trudności w przygotowaniu chorych poważnie obciążonych zdrowotnie oraz konieczności wykonania zabiegu w narkozie kwalifikacja do zabiegu powinna uwzględniać warunki szpitalne z możliwością zastosowania intensywnego nadzoru w przypadku zaistnienia istotnych dla zdrowia i życia komplikacji.
Ryzyko związane z techniką operacyjną
- chwilową chrypkę
- dolegliwości bólowe gardła
- czasem kaszel,
które powodowane są przez podrażnienie krtani, strefy gardła i podniebienia podczas intubacji
- Objawy uboczne związane z potrzebą wytworzenia dostępu do żył obwodowych celem podania leków to krwiak w miejscu wprowadzenia wenflonu.
Ryzyko związane z podażą leków
- przemijające nudności
- wymioty
- senność
- zawroty głowy, zwłaszcza przy próbie powrotu pacjenta do pozycji stojącej.
Objawy związane z podażą leków oraz wyjściowym stanem ogólnym pacjenta:
- przedłużająca się senność
- przemijające trudności z oddychaniem
- wahania ciśnienia krwi, które zawsze monitoruje zespół anestezjologiczny w trakcie operacji oraz po zabiegach na salach pooperacyjnych. Wymienione zaburzenia funkcji organizmu mijają po zastosowaniu właściwych leków oraz procedur medycznych.
zastosowanie znieczulenia ogólnego
- rygorystycznie dochowywanym procedurom kwalifikacji pacjentów
- kompetencjom zespołów medycznych
- zastosowaniu nowoczesnej aparatury medycznej
Właściwy dobór leków oraz sposobów monitorowania stanu zdrowia chorych od rozpoczęcia do zakończenia procedur chirurgiczno-anestezjologicznych czyni je bezpiecznymi i przewidywalnymi dla pacjentów.
FAQ - ZNIECZULENIE OGÓLNE
Znieczulenie ogólne, potocznie zwane narkozą, jest to farmakologiczny sposób na zniesienie bólu w całym ciele. Pacjent poprzez podanie leków dożylnie lub wziewnie (w postaci mieszaniny specjalistycznych gazów anestetycznych) całkowicie i odwracalnie traci świadomość. Dzięki temu możliwe jest komfortowe i całkowicie bezbolesne przeprowadzenie zabiegów operacyjnych.
Każdy może być poddany zabiegowi w znieczuleniu ogólnym, o ile procedura chirurgiczna technicznie wymaga narkozy, a pacjent zostanie zakwalifikowany przez lekarza anestezjologa. Są to zazwyczaj osoby bez przeciwwskazań zdrowotnych do tej formy leczenia. Najczęściej kwalifikowani są pacjenci z trudnościami we współpracy podczas zabiegów, czyli osoby niepełnosprawne, upośledzone, borykające się z różnymi chorobami i ograniczeniami zarówno psychicznymi, jak i somatycznymi, np. ograniczone rozwieranie szczęk czy wrodzony lub nabyty lęk przed zabiegami stomatologicznymi. Osoby te dzięki znieczuleniu ogólnemu mają możliwość pełnego i bezproblemowego leczenia uzębienia. Jest ono bezpieczne zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.
Naturalnym wskazaniem do zastosowania znieczulenia ogólnego są zabiegi niemożliwe lub trudne do wykonania w znieczuleniu miejscowym. Są to rozległe zabiegi chirurgiczne z zakresu chirurgii szczękowej, stomatologicznej, implantologii, np. implanty Zygoma. Możliwe jest także leczenie zachowawcze, kanałowe czy periodontologiczne każdego zęba. Aby opracować jak najlepszy plan leczenia pod narkozą oraz określić jego czas, ważna jest odpowiednia diagnostyka przed zabiegiem.
Szczególne wskazania do zabiegów stomatologicznych w znieczuleniu ogólnym dotyczą następujących grup pacjentów:
- chorzy z zaburzeniami psychicznymi i umysłowo upośledzeni
- chorzy pobudliwi, znerwicowani, z dentofobią
- dzieci szczególnie nerwowe lub specjalnej troski
- chorzy uczuleni na środki znieczulenia miejscowego z potwierdzoną w wywiadzie historią reakcji alergicznych po ich aplikacji
- chorzy ze stwierdzoną odpornością na środki znieczulenia miejscowego
- chorzy z rozlanymi stanami ropnymi okolicy szczękowo-twarzowej
- chorzy z utrudnionym dostępem do pola operacyjnego jamy ustnej (szczękościsk, utrudnione rozwieranie szczęk z przyczyn anatomicznych)
- chorzy zakwalifikowani do ekstrakcji mnogich w różnych sektorach jamy ustnej w ramach uogólnionej sanacji jamy ustnej ze wskazań ogólnomedycznych
Po kwalifikacji anestezjologicznej oraz chirurgicznej/stomatologicznej pacjenta, wymagającej odpowiednich badań oraz konsultacji, planowany jest zabieg operacyjny w znieczuleniu ogólnym.
Wykonujemy go w warunkach bloku operacyjnego lub sali zabiegowej. Wymogiem prowadzenia zabiegu w narkozie jest odpowiednie oprzyrządowanie, umożliwiające bezpieczne przeprowadzenie pacjenta przez procedurę chirurgiczną, m.in. aparat do znieczulenia, sprzęt monitorujący oraz zestaw odpowiednich leków i płynów infuzyjnych. Technicznie, na bloku operacyjnym w ramach przygotowania anestezjologicznego pacjent poddawany jest premedykacji, czyli otrzymuje leki, które farmakologicznie wprowadzają go do dalszego etapu – intubacji. Intubacja ma zapewnić pełne bezpieczeństwo procedurze poprzez zabezpieczenie toru oddechowego, podczas gdy pacjent będzie poddany zabiegowi operacyjnemu w zakresie jamy ustnej w głębokiej narkozie.
W trakcie całej procedury nad bezpieczeństwem pacjenta czuwa doświadczony zespół anestezjologiczny w osobach lekarza anestezjologa i pielęgniarki anestezjologicznej. Natomiast realizacją leczenia zajmuje się chirurg lub stomatolog wraz z pielęgniarką lub asystentką stomatologiczną. Znieczulenie ogólne gwarantuje komfort pracy wykonującemu zabieg chirurgiczny/stomatologiczny lekarzowi, jak również umożliwia bezbolesne przeprowadzenie pacjenta przez okres okołooperacyjny, z uwolnieniem od silnego stresu, który na ogół towarzyszy zabiegom stomatologicznym.
Kobiety w ciąży można znieczulać ogólnie do zabiegów stomatologicznych wyłącznie w uzasadnionych przypadkach. O ile jest to możliwe, ze względów zdrowotnych zalecane jest odłożenie planowych operacji do 6. tygodnia po bezpiecznym rozwiązaniu, gdy ustąpią już w organizmie matki fizjologiczne zmiany związane z okresem ciąży. Operacje nagłe bez ryzyka dla życia lub zdrowia lub zagrażające w stopniu poniżej minimum winny być przełożone do II lub III trymestru ciąży. Jeżeli to możliwe, wszelkie procedury chirurgiczne w tym czasie należy wykonywać w znieczuleniu miejscowym.
Ze względu na organogenezę u płodu i przenikanie leków znieczulających z krążenia matki do zarodka, zabiegi planowane w I trymestrze ciąży mogą być wykonywane tylko w trybie natychmiastowym lub pilnym i wyłącznie w przypadku wystąpienia zagrożenia dla życia matki. Przyjmujemy wtedy, że ponoszone ryzyko związane z ich odłożeniem jest większe niż unikanie zagrożenia związanego z ekspozycją organizmu matki oraz płodu na środki znieczulające.
Zarówno dojrzały pacjent, jak i dziecko kwalifikowane jest do zabiegu w znieczuleniu ogólnym, gdy zaistnieją indywidualne wskazania medyczne lub opiekun zawnioskuje o przeprowadzenie zabiegu w narkozie.
Lekarz decyduje o wyborze rodzaju znieczulenia w oparciu o badanie kliniczne, zebrany wywiad chorobowy oraz wnikliwą analizę wyników badań laboratoryjnych. Jeżeli pojawią się wątpliwości diagnostyczne, pacjent skierowany będzie na dodatkowe badania lub konsultację specjalistyczną.
Oprócz medycznego przygotowania dziecko wymaga indywidualnego podejścia ze strony rodzica bądź opiekuna oraz personelu medycznego. Istotnym warunkiem powodzenia jest również przygotowanie emocjonalne, poprzez przeprowadzenie rozmowy przygotowującej dziecko do planowanej procedury. W sposób łatwy do zrozumienia należy uczciwie wyjaśnić, na czym polega znieczulenie ogólne oraz zapewnić o jego bezpieczeństwie, rozwiewając wszelkie niepokoje dziecka związane z zabiegiem w narkozie. W bezstresowym przygotowaniu i przeprowadzeniu procedury pomocny jest doświadczony personel medyczny/anestezjologiczny, który prócz kompetencji zawodowych powinien mieć odpowiednie podejście do małego pacjenta.
W kwalifikacji do procedur chirurgicznych czy stomatologicznych w narkozie należy podchodzić w myśl zasady, że znieczulenie nie powinno stwarzać większego niebezpieczeństwa dla pacjenta niż sam zabieg. Tak więc lekarz anestezjolog, przeprowadzając wywiad kwalifikujący pacjenta do narkozy, uwzględnia jego aktualny stan zdrowia. Istotnymi obciążeniami zdrowotnymi, które mogą mieć znaczący wpływ na przebieg procedury w znieczuleniu ogólnym, są nieustabilizowane zaburzenia:
– układu krążenia (choroba niedokrwienna serca, przewlekła niewydolność krążenia, wady serca)
– układu oddechowego (astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc)
– metaboliczne i endokrynologiczne (nadczynność tarczycy, rozchwiana lub nieleczona cukrzyca)
– układu nerwowego i mięśniowego
– deformacje układu kostnego.
W sytuacji ich zaistnienia kierujemy chorego celem konsultacji specjalistycznej do lekarza prowadzącego lub specjalisty w danym zakresie, który ma za zadanie ustabilizować objawy chorobowe i unormować stan ogólny zdrowia pacjenta tak, by móc wtórnie zakwalifikować go do zabiegu w znieczuleniu ogólnym. Pacjenci poważnie obciążeni chorobowo, z trudnościami w ustabilizowaniu wiodących dolegliwości, powinni być kwalifikowani do zabiegów w narkozie w warunkach szpitalnych z uwzględnieniem zastosowania intensywnego nadzoru w przypadku wystąpienia istotnych dla zdrowia i życia komplikacji.
Jak każda ingerencja w ludzki organizm, znieczulenie ogólne wiąże się z ryzykiem powikłań w czasie zabiegu, jak również po wybudzeniu. Najczęściej jest ono związane z ogólnym stanem zdrowia pacjenta oraz samą techniką zabiegową, która wiąże się z zastosowaniem urządzeń oraz leków znieczulenia ogólnego. Do najczęściej występujących, ale niegroźnych i szybko ustępujących objawów ubocznych, które mogą wiązać się z techniką zabiegu w znieczuleniu ogólnym, zalicza się występowanie chwilowej chrypki i/lub dolegliwości bólowych gardła, czasem kaszlu, który powodowany jest podrażnieniem strefy gardła i podniebienia przez rurkę intubacyjną.
Objawy związane ze stosowaniem leków anestetycznych to z kolei przemijające nudności oraz wymioty, senność i/lub zawroty głowy, szczególnie przy pierwszych próbach pionizacji, czyli powrotu pacjenta do pozycji stojącej.
Objawy uboczne związane z koniecznością wkłuć w żyły obwodowe to krwiak w miejscu wprowadzenia wenflonu. Rzadziej występujące i związane z ekspozycją na leki i stanem ogólnym pacjenta to przedłużająca się głęboka senność, przemijające trudności z oddychaniem oraz wahania ciśnienia krwi, które są zawsze monitorowane przez zespół anestezjologiczny w trakcie operacji i po ich zakończeniu. Przemijają na skutek zastosowania odpowiednich leków i procedur medycznych.
Zabiegi w znieczuleniu ogólnym są dziś przewidywalne i bezpieczne dzięki wysokim kompetencjom zespołów leczniczych oraz przy zachowaniu profesjonalnych procedur kwalifikacji i ogólnomedycznego przygotowania pacjentów. Wymagany jest właściwy dobór leków i sposobów monitorowania stanu zdrowia chorych przed zabiegiem, w trakcie i po zabiegu, a zastosowanie nowoczesnych urządzeń upraszcza postępowanie okołooperacyjne.
Przed planowanym zabiegiem chirurg/stomatolog odpowiedzialny za procedurę zabiegową ma obowiązek w zrozumiały sposób poinformować pacjenta o wszystkich uwarunkowaniach zabiegu, potencjalnych komplikacjach, jak i następstwach procedury chirurgicznej. Pacjent informowany jest również przez lekarza anestezjologa o szczegółach planowanego znieczulenia ogólnego.
Warunkiem dopełnienia formalności poprzedzających rozpoczęcie zabiegu jest pisemne potwierdzenie przekazanych informacji. Pacjent deklaruje w oświadczeniu, że został o wszystkim poinformowany z nieograniczoną możliwością zadawania szczegółowych pytań i uzyskał na nie wyczerpujące odpowiedzi. Sam zainteresowany, jego rodzic lub ustawowy opiekun prawny podpisuje przygotowany dokument OŚWIADCZENIE I ZGODĘ NA ZNIECZULENIE.
W ramach wywiadu przygotowującego do zabiegu pacjent udziela szczegółowych informacji dotyczących swojego zdrowia i wypełnia specjalnie przygotowaną ANKIETĘ ANESTEZJOLOGICZNĄ.
Warunkiem bezpieczeństwa przy planowaniu zabiegów w znieczuleniu ogólnym jest optymalny stan zdrowia pacjenta i mieszczące się w granicach przyjętych norm wyniki badań laboratoryjnych. Zakres niezbędnych do wykonania badań podstawowych przy planowaniu zabiegów w narkozie obejmuje: aktualne EKG, zdjęcie klatki piersiowej, morfologię krwi, badania czynności układu krzepnięcia: PT, INR, APTT oraz HBs.
Ważne informacje i zalecenia obejmujące przygotowanie do zabiegu w narkozie
Na 6 godzin przed planowanym czasem operacji pacjent nie może spożywać pokarmów stałych. Pokarmy ciężkostrawne (np. grzyby) powinny zostać wyeliminowane z diety na dobę przed zabiegiem.
Na 2 godziny przed zabiegiem nie wolno spożywać napojów. W dniu planowanej operacji można pić tylko niegazowaną wodę, herbatę i klarowane soki. Nie dotyczy to soków cytrusowych oraz zawierających cząstki owocowe.
Nie należy pić mleka i wszelkich napojów gazowanych, nawet po próbie ich odgazowania.
Ostatni możliwy napój spożyty w bezpiecznej odległości czasowej od zabiegu powinien uwzględniać nie większą objętość niż 200 ml.
Na minimum 2 godziny przed operacją należy powstrzymać się od palenia tytoniu. Zaleca się całkowite zaniechanie palenia w dniu zabiegu.
Nie należy spożywać alkoholu już od dnia poprzedzającego zabieg.
Przed zabiegiem należy dokładnie wymyć jamę ustną, wyszczotkować zęby oraz zdezynfekować ją poprzez płukanie środkiem antybakteryjnym.
Przyjmowanie leków, jakie bierze pacjent w stałych zleceniach z powodu chorób współistniejących lub jego modyfikacja powinna być uzgodniona z lekarzem anestezjologiem. Osoby poddane kuracji lekami przeciwkrzepliwymi winny zmodyfikować jej przebieg w porozumieniu z lekarzem prowadzącym oraz anestezjologiem co najmniej 5 dni przed terminem zabiegu.
W przypadku wystąpienia opryszczki, czyli wirusowej infekcji czerwieni warg oraz uogólnionej infekcji przebiegającej z gorączką i nieżytem górnych dróg oddechowych, planowany zabieg operacyjny odraczamy do ustąpienia objawów.
W dniu zabiegu wymagane jest, aby pacjent zgłosił się do gabinetu z aktualnymi wynikami badań co najmniej na 1 godzinę przed planowanym czasem rozpoczęcia operacji, najlepiej z zaufaną osobą towarzyszącą, zdolną do opieki nad nim bezpośrednio po zabiegu.
Przed operacją pacjent powinien wyjąć szkła kontaktowe, usunąć protezy zębowe, zdjąć biżuterię oraz – o ile to możliwe – wszelkie ruchome elementy umieszczone na lub w ciele.
Szczegółowe informacje można znaleźć w KARCIE INFORMACYJNEJ PRZYGOTOWANIA DO ZABIEGU W ZNIECZULENIU OGÓLNYM.
Koszt znieczulenia ogólnego jest dodatkową kwotą dodaną do ceny za zabieg operacyjny. Jej zakres zależy od czasu trwania zabiegu operacyjnego, ilości użytych leków i materiałów anestezjologicznych, czasu zaangażowania personelu anestezjologicznego w opiekę nad pacjentem zarówno w trakcie trwania operacji, jak i po jej zakończeniu. Ostateczny, dokładny kosztorys sporządzany jest indywidualnie dla konkretnej sytuacji i przypadku.